TPR w uczeniu dzieci i nauczaniu zdalnym

TPR z angielskiego Total Physical Response to metoda dobrze znana nauczycielom języków obcych uczących zwłaszcza w klasach młodszych szkoły podstawowej. TPR to jedna z metod aktywizujących, która polega na poznawaniu nowych słówek oraz wyrażeń poprzez zabawę i ruch. Tego typu podejście w nauczaniu jest zwłaszcza skuteczne podczas zajęć z uczniami, którzy charakteryzują się inteligencją kinestetyczną.
Uczniowie przyswajają nowy materiał leksykalny poprzez skojarzenie bodźca dźwiękowego z konkretnym gestem lub ruchem całego ciała. Po usłyszeniu danego dźwięku uczeń musi wykonać przypisany mu ruch. Ma to na celu łatwiejsze zapamiętanie danego wyrażenia lub słowa. TPR ma zastosowanie jedynie podczas wprowadzania słownictwa, które można połączyć z danym komunikatem niewerbalnym.
Główną zaletą metody TPR jest jej atrakcyjna forma. Skierowana jest ona zasadniczo do dzieci młodszych, które poprzez ruch poznają otaczający je świat. TPR umożliwia oderwanie się od tradycyjnego przyswajania wiedzy z udziałem podręcznika i ćwiczeń, zastępując je zabawą. Jest to o tyle korzystne dla dziecka, iż jeśli nie zrozumie danego polecenia lub słowa to może wzorować się na zachowaniu pozostałych uczestników zabawy.
Jak każda metoda nauki TPR ma również swoje wady, a mianowicie nie jest dostosowana do starszych dzieci oraz osób dorosłych. Umożliwia ona jedynie przyswajanie pojedynczych słów, ewentualnie krótkich wyrażeń. Nie pozwala więc na ekspresję językową w postaci rozbudowanych wypowiedzi ustnych lub też pisemnych, nie umożliwia także rozwijania wiedzy gramatycznej.
Uwzględniając konieczność wykonywania ruchu podczas metody TPR wydaje się, iż nie ma ona zastosowania w procesie nauczania języka w formie zdalnej. Nic bardziej mylnego! Właściwe jej użycie zależy oczywiście od kreatywności nauczyciela prowadzącego lekcję oraz jego umiejętności zaadaptowania materiałów językowych do wymagań metody TPR.
Ważnym elementem wprowadzenia metody TPR do nauczania zdalnego jest również współpraca i pomoc ze strony rodzica. Dziecko powinno mieć przygotowane stanowisko nauki, w którym będzie miało dostateczną ilość miejsca na wykonywanie ćwiczeń ruchowych. Powinno być to miejsce gdzie nie może niczego zniszczyć, złamać czy też zrobić sobie krzywdy.

Praktyczne zastosowanie TPR w nauczaniu zdalnym
TPR w dużej mierze bazuje na piosenkach, które pomagają wprowadzić słówka wymagane przez nauczyciela. Piosenki oraz krótkie filmiki mogą być szeroko wykorzystywane podczas nauki języka online. Stanowią one motywację dla dzieci do efektywnej nauki, są angażujące, pozwalają na dobrą zabawę, stanowią oderwanie od podręcznika kursowego. Właściwie dobrana piosenka może stać się punktem wyjścia do zastosowania metody TPR.
Na przykład podczas nauki słownictwa związanego z częściami ciała można włączyć kursantom piosenkę „Head, shoulders, knees and toes” (https://www.youtube.com/watch?v=LgNcGJ_XYlw). Zadaniem uczniów staje się wykonywanie dokładnie takich samych ruchów jakie wykonuje dziewczynka w piosence. Jeśli mamy na zajęciach wyjątkowo nieśmiałych uczniów można im pozwolić na wyłączenie kamerki podczas wykonywania tego zadania.
W przypadku lekcji wprowadzających słownictwo z nazwami zwierząt po podaniu danego słówka uczniowie muszą wykonać ruch charakterystyczny dla danego zwierzęcia lub dodatkowo wydawany przez niego odgłos. I tak w przypadku małpy dzieci mogą podskakiwać w miejscu, w przypadku lwa biegać i „ryczeć” na cały głos. Zamknięciem danej aktywności dla starszych dzieci może być opis danego zwierzęcia (koloru jego sierści lub też jego części ciała).
Podsumowując, metoda reagowania całym ciałem (TPR) to jedna z najstarszych metod nauczania języków obcych, która sprawdza się znakomicie w nauczaniu zwłaszcza młodszych dzieci. Jej właściwe zaadaptowanie z wykorzystaniem materiałów dostępnych online (piosenek, filmików czy nawet quizów tematycznych) sprawia, iż może ona być wykorzystywana z sukcesem również w nauczaniu zdalnym. Jedynym jej ograniczeniem staje się wyobraźnia i kreatywność lektora prowadzącego zajęcia.